Manastir Papraća nalazi se u istoimenom selu na putu Zvornik – Šekovići. U narodnoj poeziji manastir se pominje u nekoliko pjesama. Tako u jednoj kaže se „Papraću blizu Borogova“ podigao je Simeon Nemanja. U drugoj, pak, kaže se da je Papraću podigla jedna od četiri sestre srpskog „cara Šćepana“, a u stihovima pjesme „Miloš u Latinima“ kaže se da je Papraća zadužbina župana Vukana.
„Da vi znate naše manastire,
Naših slavnih cara zadužbine,
Kakovi su i koliki li su…!
Da vidite Papraću veliku,
Viš Zvornika, Spreči na izvoru,
Pod visokom gorom Borogovom,
Zadužbinu Vukana župana…“
(Foto: Manastir Papraća)
Prema narodnom predanju zabilježenom u Tronoškom i u Pećkom ljetopisu manastir su podigli kralj Dragutin i njegovi sinovi Stefan, Vladislav i Uroš, odnosno Urošic, a koji su vladali ovim prostorima krajem XIII i početkom XIV vijeka. Najstariji pisani pomen manastira je zapis na Jevanđelju iz 1550-1551. godine, kojeg je ruski protoprezviter Jakov poklonio igumanu Papraće Grigoriju. Ovo je ujedno i prvi podatak o vrlo živim vezama manastira sa Rusijom. Naročito su te veze bile česte tokom XVI i XVII vijeka, što se da zaključiti po zapisima u kojima se pominju prilozi u novcu i knjigama. Postoji dvanaest pisama ruskih careva koja govore o pomoći srpskim manastirima. Pisma se nalaze u Moskovskom arhivu, a Vasilije Đerić ih je prepisao 1907. godine. Pretpostavlja se da je i manastirski hram proširen sredinom XVI vijeka. Iz 1551. godine je i jedno Jevanđelje koje je u Poljskoj prepisao dijak Mihailo, koji za sebe kaže da je iz blagovještenskog manastira Papraće. Godine 1553. monasi iz Papraće idu u Poljsku. Tom prilikom manastiru Papraći poklonjen je Psaltir, koji je o trošku Nikole Srbina prepisao đakon Mihailo Zboroževič Aleksandrovič, a u vrijeme poljskog kralja Žigmunda. U to vrijeme manastir Papraća je uticao i na gradnju crkve na starom crkvištu manastira Tronoše. U vezi sa tom gradnjom pominju se Arsenije i Genadije od Papraće.
Papraćki iguman Zaharije išao je u Rusiju 1585. godine i od cara Fjodora Ivanoviča dobio pomoć za manastir od 120 rubalja. Sljedeće 1586. godine iguman Zaharije i bratstvo manastira načinili su kivot od srebra za manastir Papraću. Ovaj kivot je 1679. godine prenesen u Staru crkvu u Sarajevu. Iguman Longin je 1591. godine išao u Moskvu i od cara Fjodora Ivanoviča dobio carsku povelju o pomoći i povlasticama papraćkim monasima za putovanje po Rusiji. Longin je išao i 1607. godine da bi ove privilegije potvrdio i kod cara Vasilija. Sa ova dva putovanja donio je, osim novčane pomoći, i knjige koje su kasnije prepisivane. U vrijeme austrijsko-turskih borbi oko Zvornika manastir je zapustio 1717. godine. Manastirsko imanje je prevarom pripalo Ferhat-paši koji je izbjegao iz okoline Budima i nastanio se u selu Papraći. U to vrijeme manastir je mnogo stradao. Manastirske zgrade su uništene, a crkva je ostala bez krova. Patosne ploče iz hrama odnesene su u Travnik i vjerovatno upotrijebljene pri gradnji tamošnje džamije. Radove na obnovi manastira u 19. vijeku počeo je pop hadži-Zaharije Popović. Na njegovom nadgrobnom spomeniku, koji se nalazi uz crkvu, piše da je on obnovio crkvu 1853. godine. Tada je za obnovu ili izgradnju crkve bio potreban turski ferman. Da bi dobio ferman od sultana pomogla mu je ugledna srpkinja Staka Skenderova iz Sarajeva. Obnova manastira nije bila po volji okolnih muslimana, koji su ustali protiv predvodnika obnove prote – popa Zaharija i oni su ga protjerali u Srbiju. U Srbiji je proveo nekoliko godina. Prilikom povratka iz Srbije donio je zvono za manastir.
Dabrobosanski mitropolit Dionisije II osveštao je obnovljenu crkvu 1869. godine. Sve do 1880. godine Papraća je služila kao parohijska crkva, a tada dolazi iguman Pajsije Filipović koji ponovo obnavlja manastir. Za starješinu Papraće je 1892. godine došao arhimandrit Kiril Hadžić iz manastira Moštanice. Arhimandrit Kiril je 1893. godine postavio patos od kamenih ploča u hramu. Zatim, kupio je imanje i zasadio manastirski vinograd. 1901. godine u Papraću je došao arhimandrit Danilo Bilbija iz Bosanskog Grahova. On je popravio crkvu i postavio pod u spoljnoj priprati. 1905. godine je sagradio novi konak, a 1907. godine sagradio je školu. Arhimandrita Danila je naslijedio iguman Joakim Trbojević, koji je 1936. godine završio ogradni zid oko manastira, podigao drvenu zvonaru i kupio veliko zvono. Tokom Drugog svjetskog rata manastir je ponovo zapustio. Crkva je pretrpjela manja oštećenja. Nakon rata na temeljima starog konaka podignut je novi i obnovljen je manastirski život. Na ikonostasu se ističu ikone iz XIX vijeka Hristos u stojećem stavu i Bogorodica sa Hristom djetetom. Ikone su rad Milije Markovića iz Beograda, a manastiru ih je 1867. godine priložio Miša Atanasijević, čuveni zadužbinar kapetan-Miša iz Beograda.
(Izvor: Manastir Papraća)
