BANJALUKA – Savez nezavisnih socijaldemokrata Milorada Dodika i Nenad Nešić, kandidat za člana Predsjedništva BiH ispred oslabljenog Demokratskog narodnog saveza, ostavili su nosioca liste PDP-a Draška Stanivukovića u oblaku prašine po količini novca u cijeloj BiH koji su skršili za oglašavanje na društvenoj mreži Facebook, pokazale su statistike ove platforme.
U nemilosrdnoj borbi za glasove birača SNSD je preko svoje glavne stranice u posljednjih mjesec dana iskeširao čak 21.000 maraka i zauzeo prvo mjesto po količini utrošenog novca među svim političkim oglašivačima u BiH, dok im “za vrat duva” Nenad Nešić, kandidat za člana Predsjedništva BiH ispred Demokratskog narodnog saveza sa blizu 19.000 maraka koliko je lično upumpao u reklame.
Daleko od njih je aktuelni gradonačelnik Banjaluke Draško Stanivuković, koji je do sada važio za najjačeg političara na polju virtualnog oglašavanja u BiH, a sa čije je glavne stranice do sada naplaćeno upola manje, odnosno 11.000 maraka.
Četvrto i peto mjesto Facebook-ove liste zauzeli su Miloš Stanišić i Jelena Trivić koji su do sada su imali 4.500 KM i 4.000 maraka plaćene reklame.
Sve ovo podaci su Meta biblioteke reklama i oglasa koje je društvena mreža Facebook otvorila na uvid svima radi povećanja politike transparentnosti, a posebno kada se radi o političkom oglašavanju i onom koje može da nanese štetu ljudima.
Umjesto “targetiranja”, obraćaju se svima
Podaci o oglašavanju su dostupni svima, a mogu se pretraživati prema danima, sedmicama, mjesecima i godinama, količini potrošenog novca i drugim parametrima i ostaju dostupni sedam godina.
Međutim, ovo su podaci samo sa stranica koje su upumpale najviše novca. Detaljnijom pretragom vidi se da svaka partija ima više stranica, ali i onih koji za njih rade, bilo da su agncije ili pojedinci.
S obzirom na to da je kampanja počela početkom mjeseca, a podaci koji su dostupni datiraju od 19. avgusta do 17. septembra, za prvih 12 dana mjerenog perioda, ako je nešto i plaćano, nije mnogo, pošto oglašavanje prije kampanje ne bi trebalo biti dopušteno i kažnjivo je.
Viši asistent na Fakultetu političkih nauka u Banjaluci na odsjeku za novinarstvo Borislav Vukojević kaže za portal CAPITAL da je problem sa ovakvim načinom trošenja sredstava u tome što partije u BiH društvene medije uglavnom koriste kao klasične masovne medije.
“Koriste ih jednosmjerno i uglavnom opštoj populaciji države, odnosno entiteta. U nekoliko primjera koje sam provjerio stoji da je reklama usmjerena ka populaciji koja ima od 17 do 65 i više godina i koja živi recimo u Republici Srpskoj. Veoma su rijetke reklame koje su koncipirane za određen tržišni segment. Političari uglavnom vide i nove medije na klasičan način – odredi se visina budžeta i slijedi jednosmjerno plasiranje opštoj populaciji. Takođe, jasno je vidljivo da SNSD prednjači u potrošnji na Facebooku, što je bilo očekivano”, kaže Vukojević.
Podaci za pola kampanje, tek se očekuje trošak
Za transparentnost kaže da je svakako pozitivna, jer Meta ne želi plasirati političke reklame ukoliko nije poznat identitet političkog kandidata.
“U tom slučaju se gubi značaj neartikulisanog oglašavanja, jer algoritmi ne dozvoljavaju veći efekat. Međutim, kao što sam napomenuo, političke partije i kandidati rijetko imaju namjeru da koriste potencijale dvosmjerne komunikacije, nego se uglavnom bave informisanjem”, kaže Vukojević.
Meta daje pregled vrlo zanimljivih podataka, posebno kada se radi o političkom oglašavanju.
Na primjer, u posmatranom periodu napravljene su 10.043 reklame za koje je potrošeno 234.049 KM. Napominjemo da je do kraja kampanje ostalo još desetak dana, kada se očekuje da će oglašivači povećati količinu.
“Transparentnost nam je prioritet kako bismo spriječili uplitanje u izbore, tako da vam Biblioteka oglasa takođe prikazuje dodatne informacije o ovim oglasima, kao što su ko je finansirao oglas, raspon koliko su potrošili i doseg oglasa u više demografskih kategorija”, navodi Meta u svom obavještenju.
Inače, pooštravanje uslova za oglašavanje na Facebooku počelo je nakon kontroverzi i zloupotreba u predsjedničkoj kampanji Donalda Trampa protiv Hilari Klinton tokom 2016. godine.
CAPITAL: Andrijana Pisarević
